นางธัญญ์พิชชา เถระรัชชานนท์ ผู้อำนวยการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 2 พิษณุโลก (สศท.2) สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) เปิดเผยถึงภาพรวมสถานการณ์การผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 1 และรุ่น 2 ปีเพาะปลูก 2567/68 ของ 6 จังหวัดในเขตพื้นที่รับผิดชอบ ได้แก่ พิษณุโลก สุโขทัย ตาก อุตรดิตถ์ แพร่ และน่าน ซึ่งจากข้อมูลของ สศท.2 ณ 25 มกราคม 2567 มีเนื้อที่ปลูกรวม 1,830,889 ไร่ ลดลงจาก 1,841,036 ไร่ ของปีที่ผ่านมา (ลดลง 13,713 ไร่ หรือ ร้อยละ 0.71) เนื่องจากปรากฏการณ์เอลนีโญคาดว่าในช่วงต้นฤดูเพาะปลูกปริมาณฝนมีน้อย เกษตรกรบางส่วนกังวลว่าจะกระทบแล้ง จึงปรับเปลี่ยนไปปลูกมันสำปะหลังซึ่งมีต้นทุนต่ำกว่า และยางพาราที่สามารถสร้างรายได้ตลอดทั้งปี ผลผลิตรวม 1,257,148 ตัน ลดลงจาก 1,265,842 ตัน ของปีที่ผ่านมา (ลดลง 8,694 ตัน หรือร้อยละ 0.69) ผลผลิตเฉลี่ย 690 กิโลกรัม/ไร่ ลดลงจาก 691 กิโลกรัม/ไร่ ของปีที่ผ่านมา (ลดลง 1 กิโลกรัม/ไร่ หรือร้อยละ 0.14) เนื่องจากข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 1 มีสัดส่วนการเพาะปลูกมากกว่า ปริมาณน้ำไม่เพียงพอต่อการเพาะปลูก ทำให้ต้นข้าวโพดเจริญเติบโต และออกดอกติดฝักไม่ดี ทั้งนี้ เกษตรกรผู้ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ 6 จังหวัด ที่ขึ้นทะเบียนกับกรมส่งเสริมการเกษตร (ข้อมูล ณ 13 ก.พ. 67) มีจำนวน 112,508 ครัวเรือน
          สำหรับแหล่งผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ในเขตพื้นที่รับผิดชอบของ สศท.2 ที่มีพื้นที่ปลูกมากที่สุด ได้แก่ ตาก น่าน และแพร่ ซึ่งตาก มีพื้นที่ปลูก 559,269 ไร่ ผลผลิต 395,121 ตัน น่าน มีพื้นที่ปลูก 504,519 ไร่ ผลผลิต 342,379 ตัน และแพร่ มีพื้นที่ปลูก 249,648 ไร่ ผลผลิต 166,295 ตัน ซึ่งเกษตรกรมีการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ตลอดทั้งปี แบ่งเป็น 2 รุ่น คือ ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 1 (ฤดูฝน) ปลูกช่วงเดือนมีนาคม - ตุลาคม และเก็บเกี่ยวช่วง มิถุนายน – กุมภาพันธ์ และข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 2 (ข้าวโพดหลังนา) ปลูกช่วงเดือนพฤศจิกายน – กุมภาพันธ์ และเก็บเกี่ยวช่วงเดือนกุมภาพันธ์ – พฤษภาคม ทั้งนี้ ในปี 2567 เกษตรกรอยู่ระหว่างการเก็บเกี่ยวข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 2 และเตรียมการเพาะปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 1 ด้านราคาขายข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 2 ซึ่งเป็นช่วงที่ผลผลิตออกสู่ตลาด (ราคา ณ 19 กุมภาพันธ์ 2567) เฉลี่ยอยู่ที่ 9.69 บาท/กิโลกรัม ด้านสถานการณ์ตลาด ผลผลิตส่วนใหญ่ ร้อยละ 85 เกษตรกรจำหน่ายให้กับพ่อค้าผู้รวบรวมในพื้นที่ ผลผลิตร้อยละ 13 ส่งจำหน่ายสถาบันเกษตรกร (สหกรณ์การเกษตรแม่สอด และสหกรณ์การเกษตรแม่ระมาด จังหวัดตาก สหกรณ์การเกษตรนาน้อย จังหวัดน่าน สหกรณ์การเกษตรลอง จังหวัดแพร่) ผลผลิตร้อยละ 1.3 จำหน่ายผู้ประกอบการไซโลจังหวัดพิษณุโลก และผลผลิตร้อยละ 0.7 ขายให้เกษตรกรในพื้นที่เพื่อนำไปเลี้ยงโคเนื้อ
          อย่างไรก็ตาม จากการติดตามสถานการณ์การผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ของ 6 จังหวัดภาคเหนือ ยังพบว่าเกษตรกร ในบางพื้นที่ของจังหวัดน่าน อาทิ อำเภอเวียงสา มีการนำเปลือกและซังข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ไปทำปุ๋ยหมักกองในพื้นที่เพาะปลูก และอำเภอสันติสุข กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านศรีบุญเรือง หมู่ที่ 2 ตำบลพงษ์ มีการนำซังข้าวโพดเลี้ยงสัตว์มาผลิตเป็นถ่านอัดแท่งและถ่านดูดซับกลิ่น ซึ่งเป็นอีกหนึ่งกลุ่มตัวอย่างที่มีศักยภาพด้านการแปรรูปวัสดุเหลือใช้จากการเกษตรเป็นผลิตภัณฑ์ สามารถสร้างเพิ่มมูลค่าและรายได้เสริมให้แก่ครัวเรือนได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้กลุ่มยังมีการบริหารจัดการร่วมกันอย่างเป็นระบบและเข้มแข็ง จนทำให้ได้รับรางวัลกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรดีเด่นระดับจังหวัดในปี 2567
          ทั้งนี้ ด้านแผนบริหารจัดการข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ปี 2567 ของภาคเหนือ รวมทั้ง 17 จังหวัด ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง อาทิ สำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 6 เชียงใหม่ สำนักงานเกษตรจังหวัด สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 1 , 2 และ 12 สมาคมผู้ผลิตอาหารสัตว์ไทย สมาคมเมล็ดพันธุ์ไทย และเกษตรกรผู้นำเข้าในพื้นที่ ได้มีการประชุมเชื่อมโยงเครือข่ายผู้ผลิต และผู้รับซื้อผลผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ครั้งที่ 1/2567 เมื่อวันที่ 26 มกราคม 2567 เพื่อรับทราบสถานการณ์การผลิต การตลาด แนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพโดยการนำเทคโนโลยีมาใช้ในการผลิต การสร้างความร่วมมือหยุดเผาในพื้นที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ภาคเหนือเพื่อลดปัญหาฝุ่น PM 2.5 และรับรองการผลิตสินค้าที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม อย่างไรก็ตาม ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์เป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศ ขณะที่ปริมาณผลผลิตยังไม่เพียงพอต่อความต้องการของอุตสาหกรรมแปรรูปอาหารสัตว์ ซึ่งในเรื่องคุณภาพของผลผลิตจึงเป็นสิ่งที่สำคัญมาก จึงขอฝากเกษตรกรดูแลรักษาผลผลิตให้มีคุณภาพ การป้องกันและเฝ้าระวังโรคหนอนกระทู้ลายจุด หรือโรคอุบัติใหม่ เพื่อให้ได้ผลผลิตตรงตามที่ตลาดต้องการและขายได้ในราคาสูง หากท่านใดสนใจข้อมูลการผลิตและตลาดข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ของภาคเหนือ สามารถสอบถามได้ที่ สศท.2 โทร 0 5532 2658 หรือ อีเมล์ zone2@oae.go.th